بسته بندی چیست؛ اهمیت و ضرورت آن

امروزه استفاده از بسته بندی فقط به محافظت از یک محصول محدود نمی شود، بلکه از آن به عنوان ابزاری برای بازاریابی، ایجاد سهام تجاری و رونق فروش نیز استفاده می‌شود. بسته بندی یک محصول به اندازه خود آن محصول در تصمیم گیری مصرف کننده نقش مهمی دارد. در این مقاله، بسته بندی محصول و اهمیت آن مورد بررسی قرار گرفته است.

بسته بندی چیست؟

بسته بندی شامل کلیه فعالیت های مربوط به طراحی، ارزیابی و تولید پوسته محافظتی برای یک محصول است. در واقع، بسته بندی ترکیبی از علم، هنر و فناوری است که در طی مراحل توزیع، ذخیره، فروش و مصرف محصول، آن را در برابر هرگونه آسیب محیطی محافظت می‌کند. بسته بندی علاوه بر حفاظت محصول، در جذابیت محصول برای مشتری نیز نقش به سزایی دارد. 

بسته بندی یک مکانیزم فیزیکی است که موجب سهولت در امر جابجایی محصولات، جلوگیری از ریختن و تراوش مایعات و حفاظت محصولات از عوامل خارجی و محیطی می شود.

بسته بندی محصول ممکن است چندلایه باشد، مانند بسته بندی خمیر دندان که سه لایه است؛ خمیر دندان داخل تیوپ پلاستیکی (بسته اصلی) است، سپس تیوپ پلاستیکی درون یک جعبه مقوایی قرار می گیرد (بسته بندی ثانویه)، در نهایت بسته های مقوایی نیز درون یک جعبه قرار می گیرند (بسته بندی سوم) و برای حمل آماده می‌شوند.

بیشتر بخوانید: تاریخچه طراحی و چاپ در صنعت بسته بندی

نقش بسته بندی در بازاریابی محصول

پس از برندسازی محصول، باید به طراحی بسته بندی و لیبل زدن روی آن پرداخت. برندینگ، بسته بندی و لیبل گذاری فعالیت‌هایی کاملاً تخصصی هستند که به ارائه خدمات از طرف کارشناسان تبلیغات نیاز دارند. در حقیقت این کالا نیست که توسط خریدار انتخاب می شود، بلکه برند به همراه بسته بندی و لیبل است که به فروش می‌رسد. به تعبیری برند، بسته بندی و لیبل، نمایانگر محصول شما هستند.

یکی از راه های مؤثر پیش روی تولید کنندگان برای ایجاد تمایز میان محصولات خود و رقبا، استفاده از روش های نوین بسته بندی است. بسته بندی در واقع عاملی اثرگذار در هویت محصول است که برندگذاری و تبلیغات محصولاتی نظیر چای، صابون، لوازم آرایشی و غیره را امکان پذیر ساخته است.  با استفاده از بسته بندی می توان به صورت غیر مستقیم در قفسه فروشگاه ها نیز محصول خود را تبلیغ کرد.

نوع، کیفیت و جذابیت بسته بندی در تصمیم گیری مشتریان برای خرید بسیار با اهمیت است. در یک رقابت شدید، مصرف کننده برای تشخیص تفاوت و ایجاد اولویت هایی که موجب تضمین خرید می شوند، به یک وسیله مؤثر نیاز دارد. بسته بندی در یک بازار رقابتی این وظیفه را به خوبی انجام می دهد. به همین دلیل است که هزینه های زیادی صرف بسته بندی می شود.

در عصر حاضر رویکرد بازاریابی مشتری مدار از طریق بسته بندی اهمیت بی نظیری کسب کرده است. بسته بندی، به محصول زیبایی می بخشد و این زیبایی مصرف کننده را به سمت خرید سوق می دهد. بنابراین، بسته بندی به عنوان عاملی برای انتقال نام تجاری محصول است. در فروشگاه های مدرنی که خدمات خود را به صورت سلف سرویس ارائه می دهند، بسته هایی با طراحی زیبا توجه مشتریان را به خود جلب می کنند که موجب افزایش فروش آن محصول می شود.

بسته بندی چه کاربردهایی دارد؟

6 کاربرد بسته بندی عبارتند از:

1. محافظت کردن

محصول، در مسیر انتقال از محل تولید تا زمانی که به دست مصرف کننده نهایی برسد، ممکن است با یکسری خطرات احتمالی روبرو شود. در این بازه زمانی، حفاظت از محصول دربرابر آسیب های احتمالی در هنگام حمل و نقل و انبار تا مصرف بر عهده بسته بندی است. علاوه بر این، محصول را در برابر عوامل محیطی نیز حفظ کرده و بسته به نوع محصول مانع از هرگونه خرابی یا فساد آن می شود.

2. محدود نگه داشتن

بسته بندی در تهیه یک ظرف نگهدارنده برای محصول، عملکرد بالایی دارد. کالاهایی همچون تلویزیون، یخچال، ماشین لباسشویی و غیره که دارای ماندگاری بالایی هستند، در جعبه های مقوایی بسته بندی می شوند. برای بسته بندی سبزیجات و میوه ها نیز از پوشش پلاستیکی استفاده می شود. شیر و نوشیدنی ها در قوطی هایی که به راحتی قابلیت باز شدن دارند، بسته بندی می شوند.

3. شناسایی/ مشخصات

بسته بندی به تمایز برندها از یکدیگر کمک می کند و منجر به افزایش سرعت مصرف کننده در خرید می شود. همچنین، مشخصاتی همچون نام محصول، سازنده، مواد تشکیل دهنده، تاریخ تولید، تاریخ انقضا و غیره بر روی بسته بندی ذکر می شود که مصرف کنندگان را قادر می‌سازد تا با توجه به ملاحظات خود، آن محصول را خریداری کنند.

4. راحتی

عمده فروشان، خرده فروشان، واسطه‌گرها، نگهبانان انبار و مصرف کنندگان، خواستار راحتی در بسته بندی هستند؛ یعنی محصول باید وزن کم و بسته بندی مناسبی داشته باشند تا حمل آن با دست انجام شود.

5. جذابیت

بسته بندی، محصول تولیدی را بیشتر نمایان می کند. مواردی همچون طرح، رنگ، لیبل، مواد چاپی، تصویر و غیره باعث ارزشمندتر شدن بسته بندی می‌شوند. به عنوان مثال، شکلات‌ها همیشه در بسته های جذاب بسته بندی شده و برای جذب مشتریان هدف به نمایش گذاشته می شوند.

محصولات باید قابلیت فروش خود را در میان رقبای بسیاری حفظ نمایند. این امر تنها در صورت قرار دادن محصول در بسته بندی های جذاب و چشم نواز امکان پذیر است.

6. استفاده مجدد

امروزه برخی از شرکت ها خواستار این هستند که ظرف محصول آن ها دارای قابلیت استفاده مجدد باشد. به عنوان مثال، نوشیدنی های بهداشتی مانند نسکافه، ترشی، مربا و غیره در بطری های شیشه ای فروخته می شوند. این بطری‌ها می توانند در آشپزخانه نیز استفاده شوند. این عامل تمایل مصرف کننده را برای خرید محصول افزایش می دهد.

دلایل اهمیت بسته بندی محصولات

در ادامه، 4 مورد از دلایل اهمیت بسته بندی برای محصولات ذکر شده است:

1. شناخت برند

اگر یک لحظه به برندهای مورد علاقه خود فکر کنید، متوجه می شوید که همه آنها در یک خصوصیت اشتراک دارند و آن، به یاد ماندنی بودن این برندهاست. در طول چند دهه گذشته برندهای مشهور تغییرات چندانی نکرده‌اند. برندهای قابل تشخیص که شهرت زیادی دارند، نباید لوگو یا بسته بندی خود را تغییر دهند، چرا که بسیاری از برندهای موفق که لوگو، رنگ یا بسته بندی خود را تغییر داده اند، پس از ایجاد تغییرات بزرگ، با عکس‌العمل برخی از خریداران مواجه شده اند.

2. متمایز شدن برند

محصولات فراوانی در بازار وجود دارد که می توانند توجه مشتریان را به سمت خود جلب کنند. یک برند برای رسیدن به موفقیت، باید از رقبای خود متمایز و متفاوت باشد. استفاده از روش های نوین بسته بندی جهت تمایز محصولات تولیدی از رقبای آن بسیار تأثیرگذار است. 

3. بسته بندی؛ یک ابزار بازاریابی

بسته بندی یک محصول این قابلیت را دارد که به عنوان یک وسیله بازاریابی مفید از طریق تبلیغات درون فروشگاهی مورد استفاده قرار گیرد. محصولات برند دار به راحتی شناخته می شوند، بنابراین اگر در طراحی بسته بندی، لوگو در قسمت جلو یا مرکز آن قرار بگیرد، در خریدهای بعدی به مشتریان کمک می کند تا محصول موردنظر را بهتر به خاطر بیاورند. علاوه بر این، باید در نظر داشت که یک بسته بندی چه مفاهیمی در مورد محصول و برند را به مخاطب القا می کند.

4. تأثیر نوسانات رنگ در بسته بندی

رنگ های به کار رفته در بسته بندی محصول  نقش مهمی در تصمیم گیری مصرف کننده برای خرید ایفا می‌کنند. مغز به روش های مختلفی به رنگ ها واکنش نشان می دهد، بنابراین رنگ های مورد استفاده در بسته بندی خود را می‌توان بر این اساس انتخاب کرد. به عنوان مثال، محصولاتی با بسته بندی سفید، سادگی، ایمنی و خلوص محصول را به مخاطب القا می کنند.

کارشناسان رنگ بیان می کنند که هر چه رنگ های بیشتری در بسته بندی محصول استفاده شود، پیچیدگی بیشتری ایجاد می‌شود.

رنگ‌های دیگر همچون رنگ آبی، معانی مختلفی را منتقل می کنند. رنگ آبی آسمانی، سرزنده و شاداب به نظر می رسد، در حالی که رنگ آبی تیره، حرفه‌ای تر به حساب می‌آید. در سراسر جهان، آبی محبوب ترین رنگ است، اما این بدان معنی نیست که فقط رنگ دلخواه برای بسته بندی انتخاب شود. در تصمیم گیری در مورد انتخاب طرح رنگی بسته بندی محصول خود، مطالعه جمعیت هدف بسیار حائز اهمیت است.

بیشتر بخوانید: اهمیت و معیارهای انتخاب "رنگ" در بسته بندی

صحبت پایانی

همانطور که گفته شد، بسته بندی یک محصول تأثیر مستقیمی بر احتمال خرید آن دارد. گاهی اوقات ممکن است که مشتری فقط به دلیل جذابیت بسته بندی وسوسه شده و یک محصول را خریداری کند. بنابراین، بسته بندی یک محصول می تواند در موفقیت یا عدم موفقیت فروش محصول نقش بسزایی داشته باشد.